Τώρα το καλοκαίρι κάνουν την εμφάνισή τους διάφορα έντομα, τα οποία ταλαιπωρούν και τα παιδιά και εμάς με τα τσιμπήματά τους. Ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά και τα μωράκια, λόγω της ευαισθησίας του δέρματός τους μπορούν να κάνουν συχνά έντονες τοπικές αντιδράσεις στα διάφορα τσιμπήματα, προκαλώντας μεγάλη ανησυχία στους γονείς τους. Κάθε τσιμπηματάκι, ανάλογα με το είδος του εντόμου που τσίμπησε το παιδί μάς έχει και την ιδιαίτερη αντιμετώπισή του:
Τσιμπήματα από κουνούπι/σκνίπα
Τα έντομα αυτά ανήκουν στην κατηγορία των υμενόπτερων (δηλαδή έχουν άξονες στα φτερά τους). Η θηλυκή σκνίπα (φλεβοτόμος- μοιάζει με μικρό κουνούπι) και το θηλυκό κουνούπι ρουφούν αίμα από τα τριχοειδικά αγγεία του δέρματος διαφόρων ζώων και του ανθρώπου τόσο για να φάνε αλλά κυρίως για να μεγαλώσουν τα αυγά τους. Καθώς τρώνε, για να μην πήξει το αίμα που ρουφάνε, ρίχνουν ένα σάλιο τοπικά μέσω τις προβοσκίδας τους, και για αυτό έχουμε και τις τοπικές αντιδράσεις (πρήξιμο, φαγούρα) και τον κίνδυνο μετάδοσης λοιμωδών νοσημάτων, όπως η ελονοσία και ο ιός του Δυτικού Νείλου ( κουνούπια) καθώς και την λεϊσμανίαση για τις σκνίπες. Και τα δύο είναι νοσήματα εξαιρετικά σπάνια στην Ελλάδα, αλλά καλό θα είναι να το έχουμε στο μυαλό μας ότι κάποιες φορές μπορεί ένα τσίμπημα να μην είναι τόσο απλή υπόθεση.
Πως το αντιμετωπίζουμε :
Αρχικά, δεν υπάρχει λόγος πανικού (και αυτό ιδιαίτερα στις μαμάδες με μικρά βρεφάκια). Ένα τσίμπημα πρήζεται στην αρχή (περίπου στην πρώτη μισή ώρα) και στην συνέχεια γίνεται ένα σκληρό μπαλάκι που μπορεί να μεγαλώσει για δύο με τρείς ημέρες για να φύγει περίπου στις επτά με δέκα ημέρες. Άρα δεν ανησυχούμε ιδιαίτερα ούτε για το πρήξιμο ούτε για τα σημαδάκια. Ιδιαίτερα αποτελεσματική παρέμβαση άμεσα, κατά την φάση του πρηξίματος, είναι να δροσίσουμε την περιοχή του τσιμπήματος με κρύο νερό ή παγοκύστη, τυλιγμένη σε πανί για να μην έρχεται σε άμεση επαφή με το δέρμα του παιδιού. Στην συνέχεια μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κάποια μη-φαρμακευτική αλοιφή για κουνούπια, ουσιαστικά για να ηρεμήσουμε το παιδί από τα τοπικά συμπτώματα. Η χορήγηση φαρμακευτικών αλοιφών που περιέχουν κορτιζόνη ή συνδυασμό αντιβίωσης και κορτιζόνης ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΕΤΑΙ από τους γονείς χωρίς την συμβουλή ιατρού. Αυτό γιατί αφενός μεν δεν έχει ιδιαίτερο όφελος και αφετέρου γιατί από την αλόγιστη χρήση της αλοιφής o σταφυλόκοκκος που έχει το παιδί πάνω του γίνεται ανθεκτικός στην αντιβιοτική αγωγή, με αποτέλεσμα να αυξάνεται πολύ η πιθανότητα να πάθει κάποια μόλυνση (όπως το μολυσματικό κηρίο ή το ερυσίπελας) και λόγω της ανθεκτικότητάς του να χρειαστεί αντιβιοτική αγωγή από του στόματος. Σκεφτείτε πόσα κουνούπια θα μας τσιμπήσουν όσο ζούμε. Κρίμα δεν είναι να βάζουμε στο παιδί μας τόση φαρμακευτική αγωγή άσκοπα;
Ανησυχούμε όταν :
- Το πρήξιμο είναι πολύ μεγάλο (πόσο; Όσο σας φαίνεται σε εσάς ασυνήθιστο για την μέχρι τότε αντίδραση του δέρματος του παιδιού σας στα τσιμπήματα)
- Αν αρχίσει και βγάζει και άλλα εξανθήματα (φουσκάλες ή κοκκινίλες) γύρω από το αρχικό τσίμπημα
- Αν από το ξύσιμο του παιδιού αρχίζει να παρουσιάζει έντονη ερυθρότητα, πύον ή από το ξύσιμο αρχίσει να βγάζει υγρά και να κάνει «καύκαλο» που επεκτείνεται
Σε αυτές τις περιπτώσεις χρειάζεται να δει το παιδί γιατρός, καθώς το ενδεχόμενο κάποιας επιμόλυνσης ή κάποιας εντοπισμένης ή γενικευμένης αλλεργικής αντίδρασης δεν μπορεί να αποκλειστεί, και να χρειάζεται περαιτέρω αγωγή.
Τα τσιμπήματα από κουνούπια ή σκνίπες είναι πολύ συχνά και δεν πρέπει να σας ανησυχούνε, παρά μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, στις οποίες η εξέταση του παιδιού θα βοηθήσει την έγκαιρη και ορθή φαρμακευτική του αγωγή.
Γιατρέ, τσίμπησε το παιδί μου σφήκα ή μέλισσα
Μια ακόμα μεγάλη κατηγορία τσιμπημάτων που συμβαίνει πολύ συχνά κατά την διάρκεια των διακοπών είναι τα τσιμπήματα από σφήκα ή μέλισσα. Κύριο χαρακτηριστικό τους, σε αντίθεση με τα τσιμπήματα από κουνούπι ή σκνίπα, είναι ότι είναι επώδυνα. Και αυτό συμβαίνει γιατί τα δύο αυτά συμπαθητικά κατά τα άλλα έντομα έχουν κεντρί, ένα ειδικό εργαλείο στην κοιλιά τους με το οποίο μπορούν και εισάγουν δηλητήριο στην επιδερμίδα του παιδιού ή του ενήλικα, όταν νιώσουν απειλή.
Σχεδόν όλα τα παιδιά που θα τσιμπηθούν από σφήκα ή μέλισσα θα αναπτύξουν τοπική αντίδραση η οποία θα είναι άμεση και θα χαρακτηρίζεται από έντονο πόνο ή αίσθημα καυσίματος και θα συνοδεύεται από πρήξιμό και ερυθρότητα του δέρματος, τόσο στην περιοχή του τσιμπήματος όσο και στην ευρύτερη περιοχή. Και τα δύο βελτιώνονται συνήθως σε λίγες ώρες. Όμως περίπου ένα στα δέκα παιδάκια θα εμφανίζει αυτό που λέγεται μείζονα τοπική αντίδραση και εκεί που το σύνηθες πρήξιμο φτάνει από το ένα μέχρι τα πέντε εκατοστά, αρχίζει το πρήξιμο να επεκτείνεται έως και τα δέκα εκατοστά και αυτό να συμβαίνει μέχρι και δύο ημέρες ΜΕΤΑ από το τσίμπημα. Στην συνέχεια η αντίδραση αυτή μπορεί να χρειαστεί για να εξαφανιστεί μέχρι και δέκα ημέρες από το αρχικό τσίμπημα.
Η αντίδραση αυτή τρομοκρατεί τους γονείς, καθώς πιστεύουν ότι το παιδί τους έχει πάθει αλλεργικό shock, κάτι που δεν ισχύει. Όμως είναι σημαντικό να εκτιμηθεί ιατρικά άμεσα το παιδί καθώς, από τα δέκα παιδιά που θα εμφανίσουν την μείζονα τοπική αντίδραση, το ένα μπορεί σε επόμενο τσίμπημα να πάθει αναφυλαξία ή αλλεργικό shock. Αν λοιπόν το παιδί εμφανίσει τέτοια αντίδραση είναι απαραίτητη η ιατρική του εξέταση και η περαιτέρω διερεύνησή του, καθώς επόμενο τσίμπημα μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνο ακόμα και για την ζωή του παιδιού.
Πως τα αντιμετωπίζουμε:
Αρχικά, αν έχει μείνει το κεντρί στο δέρμα του παιδιού, προσπαθούμε να το αφαιρέσουμε, χωρίς όμως να προκαλέσουμε κάποια άλλη βλάβη στην περιοχή (πχ να χρησιμοποιήσουμε μαχαίρι). Όσο γρηγορότερα γίνει αυτό, τόσο καλύτερα είναι. Σημαντικό είναι να γνωρίζουμε ότι το έντομο εκχέει το δηλητήριο του άμεσα, κάποια δευτερόλεπτα μετά το τσίμπημα, οπότε αν αργήσουμε λίγο να αντιληφθούμε ότι το παιδί μας τσιμπήθηκε από μέλισσα ή σφήκα, δεν χρειάζεται να είναι η πρώτη μας κίνηση αυτή.
- Εφαρμόζουμε κρύα επιθέματα στην περιοχή (ένα βρεγμένο δροσερό κομμάτι πανί ή μια παγοκύστη τυλιγμένη σε ένα κομμάτι πανί)
- Αν το παιδί μας εμφανίσει πόνο του δίνουμε κάποιο αναλγητικό όπως ιβουπροφένη ή παρακεταμόλη στην σωστή δοσολογία για το βάρος του
- Αν εμφανίσει τοπικά κνησμό, εφαρμόζουμε μη φαρμακευτικές αλοιφές που υπάρχουν στα φαρμακεία
- Αν τα συμπτώματα επιδεινωθούν και δεν βελτιώνονται, θα πρέπει να αναζητήσει ο γονιός ιατρική βοήθεια
Ο σημαντικότερος κίνδυνος όμως που έχει το τσίμπημα από την σφήκα ή την μέλισσα είναι η πιθανότητα το παιδί να εμφανίσει αλλεργική αντίδραση, η οποία αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα μπορεί να καταλήξει σε αναφυλακτικό shock, κατάσταση δυνητικά επικίνδυνη για την ζωή του παιδιού.
Κάποια συμπτώματα που θα μας ανησυχήσουν:
- Μεγάλες κοκκινίλες στο δέρμα ή πρήξιμο μακριά από την περιοχή του τσιμπήματος (πχ πρήξιμο στα μάτια ή στα χείλια του παιδιού ενώ το τσίμπημα έχει γίνει στο χέρι)
- Πόνος στην κοιλιά, εμετός ή διάρροια
- Δυσκολία στην αναπνοή και βράχνιασμα της φωνής
- Έντονη αδυναμία, κακοδιαθεσία ή λιποθυμία του παιδιού
Όλα αυτά θα πρέπει να ανησυχήσουν το γονιό και να αναζητήσει άμεσα ιατρική φροντίδα για το παιδί του, όπου υπάρχει κοντινότερα παιδίατρος ή οποιαδήποτε ιατρική δομή. Αντίθετα με ότι ακούγεται, αλλεργική αντίδραση μπορείς να πάθει και την ΠΡΩΤΗ φορά που τσιμπηθεί το παιδί.
Τελειώνοντας, κάποιες φορές, ιδίως αν ξύσει το παιδί μας έντονα το τσίμπημα, το δήγμα μπορεί να μολυνθεί από κάποιο μικρόβιο και να προκληθεί δευτεροπαθής μικροβιακή επιμόλυνση. Αν το τσίμπημα του παιδιού μας λοιπόν εμφανίσει κάποια κρούστα, αρχίσουν και τρέχουν υγρά ή πρηστεί ακόμα περισσότερο και γίνει έντονα ερυθρό, θα πρέπει να εκτιμηθεί παιδιατρικά.
Τα τσιμπήματα από έντομα με κεντρί, όπως είναι η μέλισσα ή η σφήκα, είναι συχνά το καλοκαίρι και ανησυχούν ιδιαίτερα τους γονείς. Με τις παραπάνω οδηγίες θα μπορέσετε να ανακουφίσετε γρήγορα από τον πόνο το παιδί σας και να αναγνωρίσετε έγκαιρα τυχόν επιπλοκές τους.
Δρ. Γεώργιος Αντωνογεώργος
Επιμελητής Α΄ Παιδιατρικής Κλινικής Ιατρικού Κέντρου Αθηνών
Τηλ.: +30 210 2387937 | +30 210 9565949 | +30 694 6714974 | info@paidiatros-ath.gr